Министерството за животна средина во 2018 година најави категоризација на возилата во зависност од тоа колку загадуваат и субвенции за купување поеколошки возила. Законот за возила донесен во 2019, предвидува од јануари 2021 секое возило при регистрација да добие една од трите еколошки налепници во зелена, жолта или црна боја, во зависност од еколошката категорија и загадувањето што го прават. Освен еколошка такса при регистрација, категоризацијата како што беше најавено, требаше да се користи и за ограничување на движењето на возилата во градските зони во денови со зголемено ниво на аерозагадување.

И додека некои граѓани веќе направија промена на своите возила водени од најавените измени, сепак целата работа е сè уште заглавена и чека Министерството за економија да донесе Правилник за категоризација пред да може да почне да се применува.

Додека ние чекаме правилник, ЕК најави нова Еуро 7 регулатива

Возилата и транспортот имаат значителен удел во загадувањето на градовите и додека во Европа освен што при самата регистрација на возилата се наплаќа еколошка такса во зависност од тоа колку и како загадуваат, се повеќе градови и држави дополнително го уредуваат движењето на возилата во градските средини согласно загадувањето што го прават. Иако законот беше донесен во 2019 година и предвидуваше зелени еколошки налепници за возилата со Еуро 5 стандард, а во ЕУ на сила веќе беше Еуро 6 нормативата, во меѓувреме додека се чека правилникот од Економија за спроведување на категоризацијата во пракса, ЕК веќе најави и нови построги Еуро 7 норми за возилата.

Од Министерство за економија за МИА велат дека воведувањето на еколошка категоризација на возилата треба да почне по објавувањето на Правилникот и дека во моментов се работи на правно-техничко и редакциско подобрување на текстот согласно забелешките на Секретаријатот за законодавство.

Министерството за економија изработи правилник со кој се пропишува постапката за определување на еколошката категорија на возилата, формата, содржината и начинот на поставување на еколошката налепница, како и висината на трошоците за утврдување на еколошката категорија на возилото и за изготвување на еколошка налепница и истиот го достави на мислење до Секретаријатот за законодавство. Во моментов, согласно забелешките на Секретаријатот за законодавство, се работи на правно-техничко и редакциско подобрување на текстот на правилникот, се вели во одговорот од Министерството.

Во меѓувреме, Европската комисија на почетокот на ноември годинава предложи регулатива со нови правила за намалување на штетните издувни гасови од моторните возила наречена – Еуро 7, во која првпат се регулираат емисиите на честички и микропластика генерирани од користењето на гуми и сопирачки.

Новата норма Еуро 7 ќе ја замени претходната и воведува единствен сет на правила за ограничувања на емисијата за сите моторни возила без оглед дали возилото користи бензин, дизел, електричен погон или алтернативни горива. Сите автомобили и комбиња кои ќе влезат на пазарот на ЕУ ќе мора да имаат нула емисии на јаглерод диоксид од 2035 година, но повеќе од 20 проценти од автомобилите и комбињата и повеќе од половина од тешките возила во 2050 година се очекува сè уште да испуштаат емисии на штетни гасови.

Новите правила поставуваат дополнителни ограничувања за емисиите на честички од сопирачките и микропластиката од гумите и ќе важат за сите возила, вклучувајќи ги и електричните.

Согласно Законот за возила, најавената еколошка категоризација кај нас ќе се врши во три бои:

Првата еколошка категорија (зелена боја) ги опфаќа возилата со ниво на емисија на издувни гасови ЕУРО 5 и повисоко, како и возилата со емисија на издувни гасови ЕУРО 4 и ЕУРО 3 на кои е вграден уред за погон на течен нафтен гас или погон на компримиран земјен гас, хибридните возила и електричните возила, како и возилата кои имаат вградена опрема која ја намалува емисијата на гасови во воздухот и ги достигнуваат стандардите на ЕУРО 4,5 и повисоко.

Втора еколошка категорија (жолта боја) ги опфаќа возилата со ниво на емисија на издувни гасови ЕУРО 4 и ЕУРО 3.

Трета еколошка категорија (црвена боја) ги опфаќа возилата со ниво на емисија на издувни гасови ЕУРО 2 и пониско, како и возилата за кои производителот нема дефинирано емисија на издувните гасови.

Глобите за возилата кои немаат еколошка налепница, согласно законот, се 1 000 евра за техничката служба и 250 евра за одговорното лице во техничката служба. 

Еколошката налепница возачите нема да ги чини повеќе од 600 денари, а општините ќе треба да одредат зони на движење

Трошоците во постапката за утврдување на еколошката категорија на возилото, се на товар на сопственикот на возилото.

Од Министерството за животна средина и просторно планирање, за МИА велат дека според нивните информации, овие прописи се уште не се донесени и дека по донесувањето на прописите и доделувањето на еколошки налепници од техничките служби, Министерството за животна средина и просторно планирање ќе го следи спроведувањето на Законот за возила во делот на еколошките налепници преку инспекторите за животна средина, кои поднесуваат барање до Комисијата за одлучување по прекршок, која функционира во рамките на МЖСПП.

На прашање од МИА, колку ќе чини еколошката категорија при регистрација на возилата, од Министерството за економија велат дека согласно Предлог правилникот висината на трошоците за утврдување на еколошката категорија на возилото од овластена техничка служба, согласно ангажираните лица и времетраењето на постапката, вклучувајќи ја и цената на еколошката налепница, не треба да изнесува повеќе од 600,00 денари со вклучен данок на додадена вредност (ДДВ).

Бидејќи општинските власти треба да определат зони и да дефинираат кои возила, односно со каква еколошка налепница (од која еколошка категорија) ќе можат да се движат во секоја зона и да постават соодветна сообраќајна сигнализација (знаци), по кои сообраќајната полиција ќе може да постапува, општините треба да ја утврдат висината на еколошката такса за секоја еколошка категорија, велат од Министерство за економија.

На прашање за што се наменети, односно каде и како се трошат парите собрани по основ на еколошка такса, од Министерството за економија кусо одговорија дека во моментов не се собираат пари по основ на еколошка такса.

Од најавените субвенции за возила, во пракса само за вградување на ТНГ уреди

Согласно измените на Законот за возила, донесени од Собранието во јули 2019, иако беа најавувани субвенции за електрични (пет илјади евра) или хибридни возила (три илјади евра), во усвоеното Законско решение се вели дека Министерството за економија за тековната фискална година согласно планираните средства од Буџетот изготвува програма за субвенционирање на дел од трошоците за купување на ново возило со одјавување на старото, како и програма за субвенционирање на дел од трошоците за вргадување на уредни на течен нафтен гас или метан.

Новините во Законот за моторни возила, ги презентираше министерот за економија Крешник Бектеши, по нивното усвојување во Собранието во 2019 година.

Со мерката за субвенционирање на трошоци за вградување на уред за погон на ТНГ, метан или друг вид на алтернативно гориво во постоечките возила се предвидува да се субвенцинира 50% од цената на трошоците за набавка и вградување на уредот, но не повеќе од 300 евра во денарска противвредност за возило и се предвидува да бидат опфатени над 1.200 возила на годишно ниво. Мерката за субвенционирање на купување на нови возила со одјава на старо возило има за цел да се зголеми  увозот на нови возила во однос на половните и значително ќе се забрза обновата на возниот парк, што значително ќе се влијае на намалувањето на загадувањето на амбиенталниот воздухот. Се предвидува да се субвенции од  2.000 – 3000 евра во денарска противвредност за набавка на ново возило и во првата година се предвидува да бидат опфатени над 200- 500 возила, истакна министерот Бектеши.

На прашањето дали се планираат некакви законски измени и олеснувања за поголемо користење на електрични/еколошки возила, од МЖСПП велат дека сега, електричните возила се ослободени од плаќање на надомест за животна средина, а законска надлежност за субвенции има Министерството за економија.

Законот за возила е закон за чии надлежности е одговорно Министерството за економија. Надлежностите на Министерството за животна средина и просторно планирање е Законот за животна средина во кој електричните возила се ослободени од плаќање на надомест за животна средина согласно член 46 став 4 од  Измените на Законот за животна средина (Сл.Весник  на РСМ 89 од 11.04.2022 година.), се вели во одговорот од МЖСПП.

Од Министерството за економија, на прашање од МИА до каде се најавените субвенции за електрични возила, појаснуваат дека во 2019 година изработиле Предлог закон за изменување и дополнување на Законот за возила во кој беше предвидена програма за субвенционирање за купување на возила на електричен погон.

Предлог законот во собраниска процедура беше изменет и од текстот на истиот беше отсранета Програмата за субвенционирање за купување на возила на електричен погон, се вели во одговорот од Министерството за економија.

Во однос на тоа, дали се планираат некакви законски измени и олеснувања за поголемо користење на електрични возила, од Економија велат: „во моментов во Министерството за економија не се предвидени законски измени и олеснувања во поглед на поголемо користење на електрични возила.“

Еколошката такса при регистрација зависи само од староста и зафатнината на моторот, без разлика дали возилото е дизел, бензин или на гас

Граѓаните со измените на Законот за животна средина од април 2022 година при регистрација на возилата плаќаат еколошка такса.

Од МЖСПП за МИА, велат дека висината на надоместокот што го  плаќаат домашни правни и физички лица што ја загадуваат животната средина со користење на моторни возила за период од една година е регулирано во член 46 од Измените на Законот за животна средина (Сл.Весник  на РСМ 89 од 11.04.2022 година.)

При одредувањето на висината на еколошката такса не се прави разлика какво погонско гориво користи возилото, а единствени критериуми се староста и зафатнината на моторот, без разлика дали возилото користи бензин, дизел, биодизел или гас. Така возилата произведени иста година и со иста зафатнина на моторот ќе плаќаат иста еколошка такса без разлика дали се дизел или бензин.

  Од 0 до 5 години старост Од 6 до 10 години старост Од 11 до 20 години старост Од 21 до 30 години старост Над 30 години старост

• до 750 см3 150 денари 250 денари 350 денари 450 денари 450 денари
• од 751 – 1 400  см3 250 денари 350 денари 450 денари 550 денари 550 денари
• од 1 401 – 2 000 см3 300 денари 400 денари 500 денари 600 денари 600 денари
• над 2 001 см3 400 денари 500 денари 600 денари 700 денари 700 денари

За патнички моторни возила од категорија М1, согласно законот, во зависност од зафатнината на моторот предвидени се четири групи – до 750 кубни сантиметри, од 751 до 1 400, од 1 401 до 2 000 и над 2001 кубни сантиметри.

За олдтајмери, не се прави разлика на зафатнината на моторот и еколошката такса изнесува 300 денари.

Финансиските средства од овој надоместокот што се плаќаат при регистрација на возилата се трошат согласно Програма за инвестирање во животна средина.

Продолжува трендот на пораст на цените на угостителските услуги. 

Во декември 2022 година, цените поскапеле за 16,8 отсто во однос на истиот месец 2021 година, објави Државниот завод за статистика. Поскапувањето е поголемо ако се направи споредба за цела година, односно од јануари до демекврми 2022 година со истиот период во 2021 година, кога растот на цените на угостителските услуги е дури 12,3 проценти. 

Според податоците на ДЗС индексот на цените на угостителските услуги во декември 2022 година, во споредба со ноември 2022 година, е зголемен за 0,2 отсто. Споредено по групи на услуги, зголемување е забележано во групите Храна за 0,1 процент, Безалкохолни пијалаци за 0,1 отсто и Ноќевања за 0,7 проценти. 

Индексот на цените на угостителските услуги во декември 2022 година, во однос на истиот месец од претходната година, е зголемен за 16,8 отсто. 

Кумулативниот индекс на цените на угостителските услуги за периодот јануари – декември 2022 година, во однос на истиот период од минатата година, е зголемен за 12,3 отсто, додека во однос на декември 2021 година, е зголемен за 10,9 проценти - пишува во соопштението на ДЗС.

Годишната инфлација низ еврозоната падна на едноцифрена територија и на крајот на декември изнесуваше 9,2 отсто, наспроти 10,1 отсто регистрирани претходниот месец, пишува Euronews.

Иако на веста може да се гледа како на позитивен развој на настаните, стапката на инфлација во еврозоната е речиси пет пати повисока од целта од 2 проценти што ја постави Европската централна банка.

Од 19 земји-членки, 9 остануваат со двоцифрена инфлација

Повеќето земји-членки кои го користат еврото како валута забележаа пад на инфлацијата во изминатиот месец, со забележителен пад во Германија, од 11,3 отсто во ноември на 9,6 отсто во декември.

Шпанија (5,6 проценти), Луксембург (6,2 проценти) и Франција (6,7 проценти) забележаа најниски стапки на инфлација во целиот блок, додека Латвија (20,7 проценти), Литванија (20 проценти) и Естонија (17,5 проценти) повторно забележаа највисоки нивоа. .

Енергетската инфлација драстично падна, од 34,9 отсто во ноември на 25,7 отсто во декември, додека свежата храна забележа поумерен пад, од 13,8 отсто на 12 проценти минатиот месец.

Сепак, базичната инфлација, која ги исклучува нестабилните цени на енергијата, храната и тутунот и затоа дава попрецизна слика за состојбата на економијата, се зголеми од 5 отсто во ноември на 5,2 проценти во декември.

Вкупно, девет од 19-те членки на еврозоната остануваат на двоцифрена територија. Хрватска, која го воведе еврото на почетокот на 2023 година, не е вклучена во буџетот.

Tesla повторно ги намали цените на автомобилите во Кина по втор пат за помалку од три месеци, што предизвика ценовна војна во услови на мрачна побарувачка на најголемиот светски автомобилски пазар.

Најновото намалување, заедно со намалувањето во октомври, како и различните стимулации од вкупно 10.000 јуани дадени на кинеските купувачи во последните три месеци, значи дека цените на Tesla паднаа за 13 до 24 отсто од септември.

Американскиот производител на електрични возила (EV) во петокот ги намали цените на сите верзии на своите автомобили Model 3 и Model I во Кина од 6 до 13,5 отсто, според пресметките на Ројтерс врз основа на цените прикажани на неговата веб-страница. Почетната цена за Model 3, на пример, е намалена на 229.900 јуани (33.427 долари) од 265.900 јуани. Истиот ден ги намали цените и во Јапонија.

„Прилагодувањата на цените на Тесла се поддржани од бројни инженерски иновации“, објави Грејс Тао, потпретседателката за надворешни комуникации на Тесла во Кина, на нејзиниот профил на социјалните мрежи Веибо во петокот.

Намалувањето на цените доаѓа откако декемвриските испораки на автомобилите на Tesla произведени во Кина паднаа на најниско ниво во последните пет месеци, и само неколку дена откако Пекинг ја прекина програмата за субвенции што помогна да се изгради најголемиот светски пазар на електрични возила. Омекнувањето на побарувачката ја принуди Тесла и неговите ривали да го апсорбираат најголемиот дел од одлуката.

China Merchants Bank International (CMBI), која во јули предупреди дека кинескиот EV сектор се движи кон ценовна војна, рече дека намалувањата на цените на Tesla го потврдија предвидувањето, додавајќи дека американската компанија можеби ќе треба да направи повеќе, особено кога конкуренцијата од нејзините кинески ривали се интензивира ривали.

Моделот 3 и јас бевме единствените модели што Тесла ги испраќа во Кина, иако ги објави цените за Model S и Model X во Кина во петокот.

„Тесла треба дополнително да ги намали цените и да ја прошири својата продажна мрежа во кинеските градови со пониски нивоа, поради старите модели“, рече аналитичарот.

„Очекуваме новиот производствен капацитет на ЕВ во Кина да ја надмине новата побарувачка во 2023 година, а искористеноста на капацитетот на Тесла во Шангај може да падне на околу или дури и под 80 отсто оваа година, доколку фабриката во Берлин се зголеми.

БИД, кој има многу поголем избор на понуди кои вклучуваат и plug-in и чисто електрични возила, ја удвои продажбата на мало во Кина во декември, додека Tesla падна за 42 отсто, според податоците на CMBI.

Попустите на производителот на автомобили ја доведоа почетната цена на Model 3 на исто ниво со најпродаваниот седан Han EV на BID, кој се продава од 219.800 јуани. Кинескиот производител на електрични возила неодамна ги зголеми цените на своите најпродавани модели откако ги загуби субвенциите од централната влада.

Продажбата на серијата BID Han, вклучувајќи ги и plug-in хибридните верзии, беше повеќе од двојно поголема од онаа на Model 3 во Кина во првите 11 месеци, според Кинеската автомобилска асоцијација.

Кинеските цени за автомобилите Model 3 и Model I сега се за 24 до 32 отсто пониски од оние во САД, покажуваат пресметките на Ројтерс на најголемиот пазар на Tesla, поради причини кои вклучуваат различни трошоци за материјали и работна сила.

Tesla, исто така, ги намали цените на автомобилите Model 3 и Model I за околу 10 отсто во Јапонија за прв пат од 2021 година. Цената за верзијата со погон на задните тркала на Model 3 сега е 5,369 милиони јени (40,091 долари), што е намалување од 5,964 милиони јени.

Фото: EPA/ NARONG SANGNAK