Организацијата за храна и земјоделство на Обединетите нации (ФАО) и Светската здравствена организација (СЗО) соработуваа на нов извештај кој ги рангира најчестите вирусни болести кои се пренесуваат преку храна.
Извештајот од Заедничкиот експертски состанок за проценка на микробиолошки ризик (JEMRA), објавен во декември 2024 година, покажа дека норовирусот е водечка причина за болести предизвикани од храна.
Според извештајот, тие дошле до овој заклучок откако спровеле „преглед на вируси за кои се знае дека се поврзани со болести кои се пренесуваат кај луѓето преку храната.
Фреквенцијата на болеста и клиничката сериозност, како и комбинациите вирус-храна, се рангирани во контекст на болести предизвикани од храна“, пишува Food&Wine.
Извештајот имал полуквантитативен пристап, што значи дека се земени предвид конкретни бројки како и „стручното знаење“ на авторите на извештајот.
Што се однесува до храната која најверојатно е поврзана со норовирусот, откриле дека е тоа обично готова храна за јадење, замрзнати бобинки и школки.
Центарот за контрола и превенција на болести (ЦДЦ) објаснува дека најчестите симптоми на норовирус се дијареа, повраќање, гадење и абдоминална болка. Сепак, може да бидат присутни и симптоми како треска, главоболка и болки во телото.
Се проценува дека норовирусот предизвикува 125 милиони случаи на болести предизвикани од храна и 35.000 смртни случаи ширум светот секоја година, додаваат авторите на заедничкиот извештај.
Според ЦДЦ, тој предизвикува 2.500 епидемии само во САД, што претставува 58% од болестите што се пренесуваат преку храна во земјата.
Норовирусот е многу заразен, а појавата на вирусот е поврзана со храна со ниски нивоа на контаминација. Вирусна контаминација може да се појави низ целиот синџир на исхрана.
Тешките исходи, вклучувајќи хоспитализација и смрт, главно ги погодуваат децата под пет години, постарите лица и луѓето со ослабен имунитет кој може да го шират вирусот долго време“.
Заедно со норовирусот, на непопуларната листа е и хепатитис А, кој е втора најраспространета вирусна болест. Според извештајот, тој предизвикува 14 милиони случаи на болести предизвикани од храна и 28.000 смртни случаи ширум светот годишно.
Постојат значајни регионални разлики во процентот на случаи на хепатитис А кои се припишуваат на храната поради ендемската преваленца и употребата на вакцини, се додава.
Меѓународната трговија со храна игра важна улога во пренесувањето на вирусот на чувствителните популации. Поголемата усогласеност со меѓународните стандарди, како што се добрите земјоделски и хигиенски практики, веројатно ќе го намалат глобалниот пренос.
Во извештајот се додава дека преносот најчесто се поврзува со школки, замрзнати бобинки и готова храна.
А на третото место е вирусот на хепатитис Е, за кој во извештајот се вели дека е „уникатен меѓу вирусите кои се пренесуваат преку храна“, бидејќи е „зоонотичен патоген со многу асимптоматски животински носители, особено свињи“.
Напоменато е дека не постои глобална проценка за случаи кои се припишуваат на храна, но дека земјите што го истражувале нејзиното ширење „откриле дека нивните претходни проценки се премногу ниски“.
Хепатитисот Е, се додава во извештајот, може да предизвика тешка болест, особено кај луѓе со веќе постоечки медицински состојби и може да доведе до цироза на црниот дроб и невролошко оштетување.
Недоволно зготвените производи од свинско месо, вклучително и црн дроб или сиров колбас што содржи црн дроб или крв, како и паштета од црн дроб, се главната храна заразена со вирусот на хепатитис Е“, се предупредува.
Најчести вирусни заболувања кои се пренесуваат преку храна
- Норовирус: 125 милиони случаи и 35.000 смртни случаи годишно
- Хепатитис А: 14 милиони случаи и 28.000 смртни случаи годишно
- Хепатитис Е: 3,3 милиони случаи и 44.000 смртни случаи годишно.
Меѓутоа, голем број други вируси, вклучувајќи астровирус, саповирус, ентеровирус, цревни аденовируси и ротавирус, всушност може да ги надминат.
Тимот изјавил дека нема „доволни податоци за рангирање на храната што може да биде контаминирана“ со овие вируси.
Иако сето ова е алармантно, авторите исто така изјавиле дека подобрениот надзор и подоброто пријавување на случаи на овие болести кои се пренесуваат преку храна може да помогнат во контролата или спречувањето на нивното ширење.
Експертскиот комитет им препорачува на земјите-членки да размислат за развој на капацитети за обука и усвојување на овие методи за откривање на вируси во храната и животната средина, се заклучува.
Овој пристап потенцијално може да го подобри знаењето за атрибуцијата на храната, да ја поддржи анализата на ризик и да го намали бројот на вирусни болести кои се пренесуваат преку храна ширум светот.
Соодветните глобални активности ќе помогнат да се ублажи очекуваното зголемување на ризикот од овие вирусни болести поради растот на населението, климатската криза и глобализацијата на синџирите за снабдување со храна. И на крајот, подобрата обука и откривање би можеле да спасат милиони животи ширум светот.