На социјалните мрежи во Германија кружат гласини дека Европската унија ќе им забрани на сопствениците на стари автомобили да ги поправаат, па дури и сака да ги експроприра за да ги промовира електричните возила. Колку вистина има во тие тврдења?

„ЕУ сака да забрани поправка на сите возила постари од 15 години“ и „Експропријација на автомобили во име на заштитата на климата“ се насловите на објавите на германските социјални мрежи и предлогот на Европската комисија за нови прописи за рециклирање возила и прописи за електрични возила.

Уште во јули 2023 година, Европската комисија препорача нова директива за отстранување на возилата на крајот на животот со цел да се подобри нивното собирање, обновување и рециклирање.

Со новата регулатива се бара и да се спречи извозот на неисправни возила кои претставуваат опасност за животната средина и здравјето. Отпадните возила се експлицитно дефинирани како возила што станале отпад во смисла на Законот за циркуларна економија.

Поттикнете ги поправките, а не забранувајте ги

Адалберт Јанц, портпарол на Европската комисија, изјави за АФП дека нема ништо во предлогот што ќе забрани поправки на автомобили постари од 15 години или на автомобили од која било возраст.

Некои од предложените аранжмани се повеќе фокусирани на поддршка за поправка на автомобили, тврди Јанц. Но, друга компонента на нацртот предизвика иритација бидејќи содржи низа препораки според кои треба да се оценува поправливоста на возилата.

Сепак, тоа не значи дека автомобилот автоматски се смета за отпадно возило што треба да се отстрани доколку не ги исполнува овие услови. Наместо тоа, мора да има индивидуална одлука во секој случај.

Што е отпадно возило?

Поточно, станува збор за автомобил кој повеќе не може да се регистрира поради технички дефект и мора соодветно да се отстрани. Текстот содржи и предлози за критериумите според кои автомобил се смета за старо возило - меѓу другото, ако изгорел или сопственикот веќе не може да се идентификува, но и ако рокот за технички преглед е надминат за повеќе од две години.

Последната точка особено предизвика критики. Според германските прописи за отпадни возила, кои се веќе на сила денес, таквите возила потоа мора да се предадат на овластен собирен пункт, овластен собирен пункт или овластена компанија за демонтирање, во спротивно постои ризик од казни.

Сепак, постојат бројни исклучоци за историски возила (олдтајмери), т.е. оние кои првпат се пуштени во промет пред најмалку 30 години и се добро сочувани. Според Федералната управа за моторен транспорт, речиси 800.000 возила спаѓаат во оваа категорија во 2023 година.

Автомобили исклучени од Законот за право на поправка

Всушност, Европската комисија првично планираше да ги прошири можностите за поправка на автомобили со Законот за право на поправка. Но, тие беа исклучени од конечниот закон што неодамна беше усвоен, иако главниот известувач, Рене Репаси, конкретно се залагаше за нивно вклучување.

Портпаролот на политиката за внатрешен пазар на групата ЕПП Андреас Шваб, исто така, истакна дека веќе постои функционален пазар за поправки во автомобилскиот сектор.

Но, од каде тврдењето дека ќе се забрани поправка на сите возила постари од 15 години? Ема Бабин, адвокатка за животна средина и енергија во француската адвокатска фирма Gossement Avocats, изјави за АФП дека „овој 15-годишен период не се појавува во текстот“.

Можното објаснување лежи во фактот што Европската комисија во својата регулатива за електрични возила навела дека просечниот животен век на еден автомобил е 15 години. Ова очигледно беше толкувано така што ЕУ им пропишува крај на животот на автомобилите, а тоа значи дека постарите веќе не можат да се поправаат или препродаваат.

Но, ЕУ негираше такво толкување. „Ништо во овој предлог не го спречува сопственикот да има право да го поправа автомобилот, без разлика на неговата старост“, објави на Фејсбук претставништвото на ЕУ во Германија.

Почнувајќи од јули 2024 година сите нови автомобили во Европската Унија ќе мора да ја имаат таканаречена црна кутија, односно кутија која ќе снима податоци за настани. Овој уред ќе ги снима брзината на возење, потоа употребата на трепкачите, како и сопирањето. Сите овие информации, пак, би можеле да бидат корисни по можна сообраќајна несреќа.

Сите знаеме дека во авионите постојат црните кутии. Тие ги чуваат сите податоци за движењето на авионот, настаните во пилотската кабина и слично. По несреќа, податоците во кутијата се анализираат за да се утврди причината за несреќата. Сега секој нов автомобил добива таква кутија.

Оваа одлука беше донесена од ЕУ и ќе почне да се применува од 7 јули 2024 година. Кутијата континуирано ќе ги снима брзината на возилото, употребата на трепкачите од страна на возачот, реакциите на сопирање, растојанието на сопирање, активирањето на воздушните перничиња и други услови кои можат да бидат релевантни за утврдување на причината за можна несреќа.

Целта на таквата кутија не е првенствено да го разјасни прашањето за вината, туку да помогне во пронаоѓањето на причината за сериозните несреќи. Тоа може да доведе до спроведување мерки за избегнување несреќи во иднина. Исто така, ќе може да документира тоа што се случува со автомобилот при судир, што инженерите можат да го користат за да ги направат новите автомобили уште побезбедни.

Податоците во црната кутија не можат лесно да се прочитаат од страна на полицијата или осигурителна компанија. Правилата на ЕУ диктираат дека прво мора да има судски налог за да се повлечат податоци од кутијата.

Потрошувачката на електрична енергија од електричните автомобили и камионите во Европа најверојатно ќе се зголеми на 355 терават часови до 2040 година, од 16 терават часови во моментов, според студијата објавена во четвртокот.

Тоа одговара на дополнителна побарувачка од 13 отсто од вкупната електрична енергија произведена во Европската унија денес, се вели во студијата на консултантската компанија "PwC", која ги направила пресметките заедно со Институтот за системи за истражување и иновации Фраунхофер.

Десет терават часови одговараат на годишната побарувачка на околу 500.000 домаќинства со годишна потрошувачка од по 20.000 киловат часови.

До 2040 година, сите новорегистрирани автомобили и камиони во ЕУ се очекува да бидат електрични возила со батерии или да се напојуваат со водород. Се очекува дека дотогаш 70 отсто од автомобилите и 65 отсто од камионите на патиштата сепак ќе користат бензин или дизел како гориво.

Затоа, ќе помине доста време пред да видиме претежно електрични возила во возниот парк и пред тие да ги отстранат моторите со внатрешно согорување од фокусот на јавноста, вели експертот за индустријата на "PwC", Филип Роуз.

Сепак, бидејќи сопствениците на постари возила имаат тенденција да ги возат своите автомобили помалку од оние со понови возила, директните емисии на јаглерод диоксид (CO2) на патиштата веројатно ќе се преполоват до 2040 година.

Производителите на електрични автомобили продолжуваат да се тркаат за изградба на подобра технологија кога станува збор за зголемување на опсегот на возилата.

Најновиот претендент за титулата во таа трка е кинескиот Zeekr, кој ја претстави батеријата LFP која може да додаде до 500 километри досег за само 15 минути полнење. Првиот модел кој ќе користи „златна батерија“ ќе биде Zeekr 007, а потоа „некои други возила“, како што соопшти брендот.

Благодарение на способноста за полнење од 500 kW, батеријата со непознат капацитет ќе може да се полни од 10% до 80% за само 15 минути, што ќе биде доволно за дополнителни 500 километри досег.

Новиот Zeekr, да потсетиме, треба да биде сериозен ривал на автомобилите на Tesla, а се базира на архитектурата PMA2+.

Зеекр инсистира дека оваа батерија, без разлика на нејзината густина, е многу безбедна и отпорна на оган, а тоа го докажале и при тестирањата што ги направиле надлежните институции во Кина.

Autocar објави дека новите Zeekr LFP батерии подоцна ќе се најдат во автомобили од други марки на истата компанија, како што се Geometry, Polestar, Proton, Smart, Volvo и Lotus.