На социјалните мрежи во Германија кружат гласини дека Европската унија ќе им забрани на сопствениците на стари автомобили да ги поправаат, па дури и сака да ги експроприра за да ги промовира електричните возила. Колку вистина има во тие тврдења?
„ЕУ сака да забрани поправка на сите возила постари од 15 години“ и „Експропријација на автомобили во име на заштитата на климата“ се насловите на објавите на германските социјални мрежи и предлогот на Европската комисија за нови прописи за рециклирање возила и прописи за електрични возила.
Уште во јули 2023 година, Европската комисија препорача нова директива за отстранување на возилата на крајот на животот со цел да се подобри нивното собирање, обновување и рециклирање.
Со новата регулатива се бара и да се спречи извозот на неисправни возила кои претставуваат опасност за животната средина и здравјето. Отпадните возила се експлицитно дефинирани како возила што станале отпад во смисла на Законот за циркуларна економија.
Поттикнете ги поправките, а не забранувајте ги
Адалберт Јанц, портпарол на Европската комисија, изјави за АФП дека нема ништо во предлогот што ќе забрани поправки на автомобили постари од 15 години или на автомобили од која било возраст.
Некои од предложените аранжмани се повеќе фокусирани на поддршка за поправка на автомобили, тврди Јанц. Но, друга компонента на нацртот предизвика иритација бидејќи содржи низа препораки според кои треба да се оценува поправливоста на возилата.
Сепак, тоа не значи дека автомобилот автоматски се смета за отпадно возило што треба да се отстрани доколку не ги исполнува овие услови. Наместо тоа, мора да има индивидуална одлука во секој случај.
Што е отпадно возило?
Поточно, станува збор за автомобил кој повеќе не може да се регистрира поради технички дефект и мора соодветно да се отстрани. Текстот содржи и предлози за критериумите според кои автомобил се смета за старо возило - меѓу другото, ако изгорел или сопственикот веќе не може да се идентификува, но и ако рокот за технички преглед е надминат за повеќе од две години.
Последната точка особено предизвика критики. Според германските прописи за отпадни возила, кои се веќе на сила денес, таквите возила потоа мора да се предадат на овластен собирен пункт, овластен собирен пункт или овластена компанија за демонтирање, во спротивно постои ризик од казни.
Сепак, постојат бројни исклучоци за историски возила (олдтајмери), т.е. оние кои првпат се пуштени во промет пред најмалку 30 години и се добро сочувани. Според Федералната управа за моторен транспорт, речиси 800.000 возила спаѓаат во оваа категорија во 2023 година.
Автомобили исклучени од Законот за право на поправка
Всушност, Европската комисија првично планираше да ги прошири можностите за поправка на автомобили со Законот за право на поправка. Но, тие беа исклучени од конечниот закон што неодамна беше усвоен, иако главниот известувач, Рене Репаси, конкретно се залагаше за нивно вклучување.
Портпаролот на политиката за внатрешен пазар на групата ЕПП Андреас Шваб, исто така, истакна дека веќе постои функционален пазар за поправки во автомобилскиот сектор.
Но, од каде тврдењето дека ќе се забрани поправка на сите возила постари од 15 години? Ема Бабин, адвокатка за животна средина и енергија во француската адвокатска фирма Gossement Avocats, изјави за АФП дека „овој 15-годишен период не се појавува во текстот“.
Можното објаснување лежи во фактот што Европската комисија во својата регулатива за електрични возила навела дека просечниот животен век на еден автомобил е 15 години. Ова очигледно беше толкувано така што ЕУ им пропишува крај на животот на автомобилите, а тоа значи дека постарите веќе не можат да се поправаат или препродаваат.
Но, ЕУ негираше такво толкување. „Ништо во овој предлог не го спречува сопственикот да има право да го поправа автомобилот, без разлика на неговата старост“, објави на Фејсбук претставништвото на ЕУ во Германија.